Kluczowe wnioski

Trendy gospodarcze, zdrowotne i geopolityczne przyniosły rozbieżne wyniki dla rynków pracy na całym świecie w 2023 r.

Podczas gdy napięte rynki pracy są powszechne w krajach o wysokich dochodach, w krajach o niskich i średnich dochodach nadal obserwuje się wyższe bezrobocie niż przed pandemią COVID-19 . Na poziomie indywidualnym wyniki na rynku pracy są również rozbieżne, ponieważ pracownicy posiadający jedynie podstawowe wykształcenie i kobiety mają niższy poziom zatrudnienia. Jednocześnie płace realne spadają w wyniku trwającego kryzysu związanego z kosztami utrzymania, a zmieniające się oczekiwania pracowników i obawy dotyczące jakości pracy stają się coraz ważniejszymi kwestiami na całym świecie.

Czwarta edycja badania ma jak dotąd najszerszy zakres tematyczny, geograficzny i sektorowy.

Badanie przyszłości miejsc pracy łączy perspektywę 803 firm – łącznie zatrudniających ponad 11,3 miliona pracowników – z 27 klastrów branżowych i 45 gospodarek ze wszystkich regionów świata. Badanie obejmuje pytania dotyczące makrotrendów i trendów technologicznych, ich wpływu na miejsca pracy, ich wpływ na umiejętności oraz strategie transformacji siły roboczej, które firmy planują zastosować w latach 2023-2027.

Adopcja technologii pozostanie kluczowym motorem transformacji biznesowej w ciągu najbliższych pięciu lat.

Ponad 85% ankietowanych organizacji wskazuje na częstsze wdrażanie nowych i przełomowych technologii oraz poszerzanie dostępu cyfrowego jako trendy, które najprawdopodobniej będą napędzać transformację w ich organizacji. Szersze zastosowanie standardów środowiskowych, społecznych i zarządczych (ESG) w ich organizacjach również będzie miało znaczący wpływ. Kolejnymi najbardziej wpływowymi trendami są trendy makroekonomiczne: rosnące koszty utrzymania i powolny wzrost gospodarczy. Wpływ inwestycji na zieloną transformację został uznany za szósty najbardziej wpływowy makrotrend, a następnie niedobory podaży i oczekiwania konsumentów dotyczące kwestii społecznych i środowiskowych. Chociaż nadal oczekuje się, że w ciągu najbliższych pięciu lat będzie ona motorem transformacji prawie połowy firm, trwający wpływ pandemii COVID-19, pogłębiające się podziały geopolityczne i dywidendy demograficzne w gospodarkach rozwijających się i wschodzących zostały przez respondentów ocenione niżej jako czynniki napędzające ewolucję biznesową.

Największe skutki tworzenia i niszczenia miejsc pracy wynikają z trendów środowiskowych, technologicznych i ekonomicznych.

Wśród wymienionych makrotrendów przedsiębiorstwa przewidują, że najsilniejszy efekt netto tworzenia miejsc pracy będzie wynikał z inwestycji ułatwiających zieloną transformację przedsiębiorstw, szerszego stosowania standardów ESG i coraz bardziej zlokalizowanych łańcuchów dostaw, choć wzrost liczby miejsc pracy zostanie zrównoważony przez częściowe przesunięcie miejsc pracy w każda sprawa. Dostosowanie się do zmiany klimatu i dywidenda demograficzna w gospodarkach rozwijających się i wschodzących również zajmują wysokie miejsce wśród twórców miejsc pracy netto. Oczekuje się, że postęp technologiczny poprzez coraz częstsze przyjmowanie nowych i pionierskich technologii oraz większy dostęp do technologii cyfrowych przyczyni się do wzrostu liczby miejsc pracy w ponad połowie ankietowanych firm, co zostanie zrekompensowane przewidywaną likwidacją miejsc pracy w jednej piątej firm. Efekt tworzenia nowych miejsc pracy netto plasuje te dwa trendy odpowiednio na 6. i 8. miejscu. Trzy kluczowe czynniki spodziewanej likwidacji miejsc pracy netto to wolniejszy wzrost gospodarczy, niedobory podaży i rosnące koszty nakładów oraz rosnące koszty utrzymania konsumentów. Pracodawcy uznają również, że zwiększone podziały geopolityczne i utrzymujący się wpływ pandemii COVID-19 będą powodować zakłócenia na rynku pracy – z równym podziałem między pracodawcami, którzy spodziewają się, że te trendy będą miały pozytywny wpływ, a pracodawcami, którzy spodziewają się, że będą one miały negatywny wpływ na miejsca pracy.

W ramach adopcji technologii duże prawdopodobieństwo adopcji mają duże zbiory danych, przetwarzanie w chmurze i sztuczna inteligencja.

Ponad 75% firm zamierza wdrożyć te technologie w ciągu najbliższych pięciu lat. Dane pokazują również wpływ cyfryzacji handlu i handlu. Platformy i aplikacje cyfrowe to technologie, które z największym prawdopodobieństwem zostaną przyjęte przez ankietowane organizacje, a 86% firm spodziewa się włączenia ich do swojej działalności w ciągu najbliższych pięciu lat. Oczekuje się, że handel elektroniczny i handel cyfrowy zostaną przyjęte przez 75% firm. Druga w rankingu technologia obejmuje technologie edukacyjne i siły roboczej, przy czym 81% firm chce wdrożyć te technologie do 2027 r. Niżej na liście plasują się roboty, technologia magazynowania energii i technologie rozproszonej księgi rachunkowej.

Oczekuje się, że wpływ większości technologii na miejsca pracy będzie dodatni netto w ciągu najbliższych pięciu lat.

Oczekuje się, że analityka dużych zbiorów danych, zmiany klimatyczne i technologie zarządzania środowiskowego oraz szyfrowanie i cyberbezpieczeństwo będą największymi czynnikami napędzającymi wzrost liczby miejsc pracy. Oczekuje się, że technologie rolnicze, platformy i aplikacje cyfrowe, handel elektroniczny i handel cyfrowy oraz sztuczna inteligencja doprowadzą do znacznych zakłóceń na rynku pracy, przy czym znaczna część firm przewiduje przesunięcie miejsc pracy w swoich organizacjach, zrekompensowane wzrostem zatrudnienia w innych miejscach, co da dodatni wynik netto . Oczekuje się, że w ciągu najbliższych pięciu lat wszystkie technologie z wyjątkiem dwóch będą tworzyć miejsca pracy netto: roboty humanoidalne i roboty niehumanoidalne.

Pracodawcy przewidują strukturalną zmianę rynku pracy o 23% miejsc pracy w ciągu najbliższych pięciu lat.

Można to interpretować jako zagregowaną miarę zakłóceń, stanowiącą mieszankę nowo dodanych i upadających miejsc pracy. Respondenci biorący udział w tegorocznej ankiecie Future of Jobs Survey spodziewają się większej niż przeciętna rezygnacji w branżach łańcucha dostaw i transportu oraz mediów, rozrywki i sportu, a niższej niż średnia w produkcji oraz sprzedaży detalicznej i hurtowej towarów konsumpcyjnych. Spośród 673 milionów miejsc pracy odzwierciedlonych w zbiorze danych w tym raporcie respondenci spodziewają się strukturalnego wzrostu miejsc pracy o 69 milionów miejsc pracy i spadku o 83 miliony miejsc pracy. Odpowiada to spadkowi netto o 14 milionów miejsc pracy, czyli o 2% obecnego zatrudnienia.

Granica między człowiekiem a maszyną uległa przesunięciu, a firmy wprowadzają automatyzację do swoich operacji w wolniejszym tempie niż wcześniej przewidywano.

Obecnie organizacje szacują, że 34% wszystkich zadań związanych z biznesem jest wykonywanych przez maszyny, a pozostałe 66% jest wykonywane przez ludzi. Stanowi to znikomy 1% wzrost poziomu automatyzacji, który został oszacowany przez respondentów ankiety Future of Jobs Survey z 2020 r. Takie tempo automatyzacji jest sprzeczne z oczekiwaniami respondentów ankiety z 2020 r., że prawie połowa (47%) zadań biznesowych zostanie zautomatyzowana w ciągu następnych pięciu lat. Dzisiaj respondenci zrewidowali w dół swoje oczekiwania dotyczące przyszłej automatyzacji, przewidując, że do 2027 r. 42% zadań biznesowych zostanie zautomatyzowanych. Oczekuje się, że automatyzacja zadań w 2027 r. będzie wahać się od 35% rozumowania i podejmowania decyzji do 65% przetwarzania informacji i danych . Ale chociaż oczekiwania co do wypierania pracy fizycznej i ręcznej przez maszyny zmalały, oczekuje się, że rozumowanie, komunikacja i koordynacja – wszystkie cechy mające przewagę komparatywną dla ludzi – będą w przyszłości bardziej zautomatyzowane. Oczekuje się, że sztuczna inteligencja, kluczowa siła napędowa potencjalnego przesunięcia algorytmicznego, zostanie wdrożona przez prawie 75% ankietowanych firm i oczekuje się, że doprowadzi do dużej rezygnacji – przy czym 50% organizacji spodziewa się, że stworzy ona wzrost liczby miejsc pracy, a 25% spodziewa się, że stworzy utrata pracy.

Połączenie makrotrendów i adopcji technologii będzie napędzać określone obszary wzrostu i spadku liczby miejsc pracy:

• Obecnie najszybciej rozwijające się stanowiska w stosunku do ich wielkości są napędzane przez technologię, cyfryzację i zrównoważony rozwój. Większość najszybciej rozwijających się ról to role związane z technologią. Na szczycie listy szybko rozwijających się zawodów znajdują się specjaliści ds. sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego, a następnie specjaliści ds. zrównoważonego rozwoju, analitycy Business Intelligence i analitycy bezpieczeństwa informacji. Inżynierowie energii odnawialnej oraz inżynierowie instalacji i systemów energii słonecznej to stosunkowo szybko rozwijające się role, ponieważ gospodarki przechodzą na energię odnawialną.
• Najszybciej spadające role w stosunku do ich wielkości są obecnie napędzane przez technologię i cyfryzację. Większość najszybciej spadających stanowisk to stanowiska biurowe lub sekretarskie, przy czym oczekuje się, że kasjerzy bankowi i pokrewni urzędnicy, urzędnicy usług pocztowych, kasjerzy oraz urzędnicy ds. wprowadzania danych będą spadać najszybciej.
• Oczekuje się wzrostu zatrudnienia na dużą skalę w edukacji, rolnictwie oraz handlu i handlu cyfrowym. Oczekuje się, że liczba miejsc pracy w branży edukacyjnej wzrośnie o około 10%, co doprowadzi do powstania 3 milionów dodatkowych miejsc pracy dla nauczycieli kształcenia zawodowego oraz nauczycieli szkół wyższych. Oczekuje się, że liczba miejsc pracy dla rolników, zwłaszcza operatorów sprzętu rolniczego, wzrośnie o około 30%, co prowadzi do powstania dodatkowych 3 milionów miejsc pracy. Przewiduje się wzrost liczby około 4 milionów stanowisk z obsługą cyfrową, takich jak specjaliści ds. handlu elektronicznego, specjaliści ds. transformacji cyfrowej oraz specjaliści ds. marketingu cyfrowego i strategii.
• Największe straty spodziewane są na stanowiskach administracyjnych i tradycyjnych rolach związanych z bezpieczeństwem, fabrykami i handlem. Ankietowane organizacje przewidują 26 milionów mniej miejsc pracy do 2027 r. na skutek cyfryzacji i automatyzacji na stanowiskach związanych z prowadzeniem dokumentacji i administracją, kasjerów, na stanowiskach zajmujących się wprowadzaniem danych, księgowością i płacami oraz pełniące funkcje sekretarzy administracyjnych i wykonawczych.
• Myślenie analityczne i kreatywne myślenie pozostają najważniejszymi umiejętnościami pracowników w 2023 r. Myślenie analityczne jest uważane za podstawową umiejętność przez większą liczbę firm niż jakakolwiek inna umiejętność i stanowi średnio 9% podstawowych umiejętności zgłoszonych przez firmy. Twórcze myślenie, kolejna umiejętność poznawcza, zajmuje drugie miejsce, wyprzedzając trzy umiejętności związane z poczuciem własnej skuteczności – odporność, elastyczność i zwinność; motywacja i samoświadomość; oraz ciekawość i uczenie się przez całe życie – w uznaniu znaczenia zdolności pracowników do przystosowania się do zakłóceń w miejscach pracy. Niezawodność i dbałość o szczegóły plasuje się na szóstym miejscu, za znajomością technologii. Top 10 podstawowych umiejętności uzupełniają dwie postawy odnoszące się do pracy z innymi – empatia i aktywne słuchanie oraz przywództwo i wpływ społeczny – a także kontrola jakości.
• Pracodawcy szacują, że 44% umiejętności pracowników zostanie zakłóconych w ciągu najbliższych pięciu lat. Najszybciej rośnie znaczenie umiejętności poznawczych, co odzwierciedla rosnące znaczenie rozwiązywania złożonych problemów w miejscu pracy. Badane firmy zgłaszają, że kreatywne myślenie zyskuje na znaczeniu nieco szybciej niż myślenie analityczne. Znajomość technologii jest trzecią najszybciej rosnącą umiejętnością podstawową. Umiejętności związane z poczuciem własnej skuteczności plasują się wyżej niż praca z innymi pod względem tempa wzrostu znaczenia umiejętności zgłaszanych przez firmy. Postawy społeczno-emocjonalne, które zdaniem przedsiębiorstw najszybciej zyskują na znaczeniu, to ciekawość i uczenie się przez całe życie; odporność, elastyczność i zwinność; oraz motywacji i samoświadomości. Myślenie systemowe, sztuczna inteligencja i duże zbiory danych, zarządzanie talentami oraz orientacja na usługi i obsługa klienta uzupełniają 10 najważniejszych rozwijających się umiejętności. Podczas gdy respondenci ocenili, że żadne umiejętności nie uległy pogorszeniu netto, znaczna mniejszość firm ocenia czytanie, pisanie i matematykę; obywatelstwo globalne; zdolności przetwarzania sensorycznego; a zręczność manualna, wytrzymałość i precyzja mają coraz mniejsze znaczenie dla ich pracowników.
• Sześciu na dziesięciu pracowników będzie wymagać szkolenia przed 2027 r., ale obecnie tylko połowa pracowników ma dostęp do odpowiednich możliwości szkoleniowych. Najwyższym priorytetem szkolenia umiejętności w latach 2023-2027 jest myślenie analityczne, które ma stanowić średnio 10% inicjatyw szkoleniowych. Drugim priorytetem rozwoju siły roboczej jest promowanie kreatywnego myślenia, które będzie przedmiotem 8% inicjatyw podnoszących kwalifikacje. Szkolenie pracowników w zakresie wykorzystania sztucznej inteligencji i dużych zbiorów danych zajmuje trzecie miejsce wśród priorytetów firmy w zakresie szkolenia umiejętności w ciągu najbliższych pięciu lat i będzie traktowane priorytetowo przez 42% ankietowanych firm. Pracodawcy planują również skupić się na rozwijaniu umiejętności pracowników w zakresie przywództwa i wpływu społecznego (40% firm); sprężystość, elastyczność i zwinność (32%); oraz ciekawość i uczenie się przez całe życie (30%). Dwie trzecie firm spodziewa się zwrotu z inwestycji w szkolenie umiejętności w ciągu roku od inwestycji, czy to w postaci zwiększonej mobilności między rolami, zwiększonego zadowolenia pracowników, czy też zwiększonej wydajności pracowników.
• Umiejętności, które według firm najszybciej zyskują na znaczeniu, nie zawsze znajdują odzwierciedlenie w korporacyjnych strategiach podnoszenia kwalifikacji. Poza najwyżej ocenianymi umiejętnościami poznawczymi są jeszcze dwie umiejętności, które firmy traktują o wiele bardziej priorytetowo, niż mogłoby się wydawać, biorąc pod uwagę ich obecne znaczenie dla ich pracowników: sztuczna inteligencja i duże zbiory danych, a także przywództwo i wpływ społeczny. Firmy plasują sztuczną inteligencję i duże zbiory danych o 12 miejsc wyżej w swoich strategiach dotyczących umiejętności niż w ocenie podstawowych umiejętności i informują, że zainwestują w nie około 9% swoich wysiłków związanych z przekwalifikowaniem – większy odsetek niż wysoko oceniane kreatywne myślenie, wskazując, że chociaż sztuczna inteligencja i duże zbiory danych są częścią mniejszej liczby strategii, zwykle są ważniejszym elementem, gdy są uwzględnione. Przywództwo i wpływy społeczne plasują się o pięć miejsc wyżej niż sugeruje ich obecne znaczenie i są najwyżej ocenianą postawą. Inne umiejętności, na które biznes kładzie strategiczny nacisk, to projektowanie i doświadczenie użytkownika (9 miejsc wyżej), zarządzanie środowiskiem (10 miejsc wyżej), marketing i media (6 miejsc wyżej) oraz sieci i cyberbezpieczeństwo (5 miejsc wyżej).
• Respondenci wyrażają wiarę w rozwój swojej obecnej siły roboczej, jednak są mniej optymistyczni, jeśli chodzi o perspektywy dostępności talentów w ciągu najbliższych pięciu lat. W związku z tym organizacje identyfikują luki w umiejętnościach i niezdolność do przyciągania talentów jako kluczowe bariery uniemożliwiające transformację branży. W odpowiedzi 48% firm wskazuje poprawę procesów rozwoju i awansu talentów jako kluczową praktykę biznesową, która może zwiększyć dostępność talentów dla ich organizacji, wyprzedzając oferowanie wyższych wynagrodzeń (36%) oraz oferowanie skutecznego przekwalifikowywania i podnoszenia kwalifikacji (34%).
• Ankietowane firmy informują, że inwestowanie w naukę i szkolenia w miejscu pracy oraz automatyzację procesów to najczęstsze strategie dotyczące pracowników, które zostaną przyjęte, aby osiągnąć cele biznesowe ich organizacji. Czterech na pięciu respondentów spodziewa się wdrożenia tych strategii w ciągu najbliższych pięciu lat. Najczęściej uważa się, że rozwój siły roboczej jest obowiązkiem pracowników i menedżerów, przy czym oczekuje się, że 27% szkoleń zostanie zapewnionych przez szkolenia i coaching w miejscu pracy, przed 23% przez wewnętrzne działy szkoleniowe i 16% przez pracodawców- staże sponsorowane. Aby zlikwidować luki w umiejętnościach, respondenci spodziewają się odrzucenia zewnętrznych rozwiązań szkoleniowych na rzecz inicjatyw prowadzonych przez firmę.
• Większość firm będzie traktować priorytetowo kobiety (79%), młodzież poniżej 25 roku życia (68%) i osoby niepełnosprawne (51%) w ramach swoich programów DEI. Mniejszość będzie traktować priorytetowo osoby ze środowisk znajdujących się w niekorzystnej sytuacji religijnej, etnicznej lub rasowej (39%), pracowników w wieku powyżej 55 lat (36%), osoby identyfikujące się jako LGBTQI+ (35%) oraz osoby o niskich dochodach (33%).
• Czterdzieści pięć procent firm postrzega finansowanie szkolenia umiejętności jako skuteczną interwencję dostępną rządom, które chcą połączyć talenty z zatrudnieniem. Finansowanie szkolenia umiejętności wyprzedza elastyczność praktyk zatrudniania i zwalniania (33 %), zachęty podatkowe i inne zachęty dla firm do podnoszenia wynagrodzeń (33 %), ulepszenia systemów szkolnictwa (31 %) oraz zmiany przepisów imigracyjnych dotyczących zagranicznych talentów (28 %).

Raport w wersji angielskiej dostępny jest >>>> TUTAJ <<<<